Tanrı Seth - Satan - Şeytan!

Kurandaki ayetlerde eşeklerden adeta lanetlenmiş hayvanlar gibi bahsedilir. Allah'a göre yarattığı bu hayvan seslerin en çirkinine sahiptir (Lokman -19). Tevrat'a uymayanların, Kuran'dan yüz çevirenlerin durumu yük taşıyan (Cuma -5) veya aslandan kaçan bu hayvanlara benzetilmiştir (Müddesir -50).

Eşeğe karşı Kuran'daki olumsuz bakış hadislerde de kendisini göstermeye devam etmiştir.
Hz. Ebu Hureyre  anlatıyor: "Resulullah  buyurdular ki: "Horozların öttüğünü işittiğiniz vakit, Allah'tan lütuf ve ikramını talep edin. Zira onlar bir melek görmüştür. Merkebin anırmasını işittiğiniz zaman şeytandan Allah'a sığının. Çünkü o da bir şeytan görmüştür." [Buharî, Bed'ü'halk 15; Müslim, Zikr 82, (2729); Ebu Davud, Edeb 115, (5102); Tirmizî, Da'avat 58, (3455).]

Hz. Cabir anlatıyor: "Resulullah buyurdular ki: "Geceleyin köpeklerin havlamasını ve merkeplerin anırmasını işittiğiniz zaman, şeytandan Allah'a sığının. Çünkü onlar, sizlerin görmediklerinizi görürler." (Ebu Davud, Edeb, 105-106, no: 5103)

Allah'ın sonuçta kendi yaratmış olduğu ve insana hiçbir zararı dokunmayıp tam tersine tarih boyunca oldukça faydası dokunmuş olan bu hayvanla acaba ne alıp veremediği var? Yoksa bu hayvana bu kadar olumsuz yakıştırmalar yapılmış olmasının altında başka sebepler mi yatmaktadır?

Kuran ve hadisteki ifadelerden açıkça anlayabildiğimiz şey aslında çok yaralı olan eşeğin şeytanla ilişkilendirilip, ona uyanları tarif emek için kullanılmış olmasıdır. 

Bu açıklamalardan sonra biraz daha geçmişe giderek kendisinden sonra gelen çok tanrılı veya tek tanrılı olsun Kızıldeniz çevresindeki bütün inançları etkilemiş olan eski Mısır mitolojisine göz atabiliriz.

Eski Mısır inancında Seth kötülük tanrısı olarak bilinirdi. Set eski Mısır'da kötülüğün sembolü olmuştur. İbranilerin Mısır'da yaşadığı dönemlerde aynı inanç ve deyimlerin İbraniceye aktarıldığı düşünülebilir. "Muhalif, bozucu ve bozguncu" gibi anlamlara gelen İbranice "Satan" kelimesinin kökü "komplo kurmak" anlamına gelir. İbranice'den Latince ve Yunanca'ya, oradan da diğer batılı dillere geçmiştir. Arapça'da ise "şetane" rahmetten uzaklaştı, hak'dan uzak oldu anlamlarında kullanılır.

Eski Mısır'da kötülüğün sembolü olan Tanrı Seth bir eşeği anımsatan kırmızı saçlı ve büyük kulaklı bir hayali hayvan olarak temsil edilirdi. Duvar kabartmalarında eşek kafası bulunan birisi olarak resmedilirdi. Eski Mısır inancında Tanrı Seth'in görsel olarak iki belirleyici özelliği bulunuyordu diyebiliriz; bunlardan ilki eşek olarak resmedilmesi diğeri ise onu resmederken kullanılan kırmızı renkti. Eski Mısırlılar kırmızı rengin şeytanı temsil ettiğine inanmaktaydı.

Son olarak enteresan bir noktaya daha dikkat çekmek istiyorum. Kuran'da eşek kelimesi (hamiri) ha mim ra kökünden gelmekte olup toplam 6 ayette geçmektedir. Aynı kökten gelen ve Kuran'da geçen bir kelime daha bulunmaktadır; Fatır Suresi 27. ayetinde geçen "humrun" kelimesi. Bu kelimenin anlamı kırmızıdır.

Ha mim ra kökünden gelen toplam 7 kelime:

(2:259) himarika eşek
(16:8) wal-hamira eşek
(31:19) l-hamiri eşek
(62:5) l-himari eşek
(74:50) humurun eşek
(35:27) wahum'run kırmızı

Uzun lafın kısası Eski Mısır-Seth-eşek-kırmızı-satan-şeytan-Kuran bağlantısı sonucu ortaya çıkmış olan ve Kuran’da bahsi geçen eşek mevzusunun altında Eski Mısır inancının etkileri gözükmektedir.

Yukarıda Kuranda 6 ayette “eşek” kelimesinin geçtiğini belirtmiştim.  Aşağıda “şeytan” kelimesinin geçtiği 58. surenin 19. ayeti ile onun hemen altında 74. surenin 50. ve 49. ayetleri yer almakta. “Şeytan” ve “eşek” kelimelerinin nasıl birbirine benzer kelimler arasında geçmekte olduğuna dikkat edin.

 أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْكَاذِبُونَ اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ   الشَّيْطَانُ     فَأَنْسَاهُمْ  ذِكْرَ

 فَرَّتْ كَأَنَّهُمْ     حُمُرٌ      مُسْتَنْفِرَةٌ فَمَا لَهُمْ عَنِ التَّذْكِرَةِ مُعْرِضِينَ

Bu benzerlik sadece bu ayetlerde sınırlı değil. Eşek kelimesinin geçtiği geriye kalan 5 ayetten birisini daha alalım. Aşağıda 59. surenin 16. ayetinde geçen “şeytan” kelimesi ile 62. surenin 5. ayetinde geçen “eşek” kelimesi alt altta yer almaktadır.

كَمَثَلِ الشَّيْطَانِ  إِذْ قَالَ لِلْإِنْسَانِ

كَمَثَلِ  الْحِمَارِ    يَحْمِلُ أَسْفَارًا

Bu benzerlikler tesadüf olmanın ötesinde, Kuran’ın aslını oluşturan ve İslamiyetin çok daha öncesinde yazımı başlamış olan antik metinlerin zamanla değiştirilerek yeniden kaleme alınmış olduğunun bir göstergesidir. Eldeki en eski Kuran nüshası Yemen’deki bir cami katında bulunmuştur. Bu eski Kuran metinlerinin peygamberden 60-70 yıl sonra yazıldığı tespit edilmiştir. Metinler üzerinde araştırma yapan uzmanlar ayetlerin başka cümleler üzerine yazıldığını, görünen metnin altında başka bir yazının olduğunu fark etmişlerdir. Ayrıca bazı kelimelerin güncel Kuran ayetlerinde bulunmadığı, bazılarının ise benzer ifadelerle değiştirilmiş olduğu tespit edilmiştir. Bu konuda aşağıdaki haber mevzuyu daha iyi kavramınıza yardımcı olacaktır.  

http://www.radikal.com.tr/2000/08/16/dis/01isl.shtml

Haberde de belirtildiği gibi eski Arapların ellerindeki antik metinleri etkili hale getirmek için değişiklikler yaptığını söyleyen Alman araştırmacı Puin'e göre bunun en güzel örneği, 694-714 yıllarında Irak Valiliği yapan Haccac bin Yusuf'un "Kuranı Kerim'e binden fazla elif koydurdum" diye övünmesidir.

Kuran Arap yarım adasındaki çok eski pagan toplumların inanışlarından bahseden ve kökü Mısır inanışlarına kadar giden metinlerin zamanla kısıtlı Tevrat ve İncil bilgileri doğrultusunda yeniden kaleme alınıp yazılmasından oluşturulmuştur.

Ek-1:

Resul-i Ekrem Efendimiz şöyle buyurur: "Horozun öttüğünü işittiğiniz vakit, Allah'tan lutfunu ihsan etmesini isteyiniz; çünkü o bir melek görmüştür. Eşeğin anırmasını işittiğiniz vakit de şeytandan Allah'a sığınınız; çünkü o bir şeytan görmüştür.2 (Buhari, Bed'ü'l-halk 15; Müslim, Zikr 82; Ebu Davud, Edeb 115; Tirmizi, Daavat 56).

İslam dünyasının en güvenilir hadisçilerince aktarılmış olan yukarıdaki hadisle ilgili birkaç şey söylemek istiyorum.

İlk mesajımızda Mısır Tanrısı Set'in kötülüğün sembolü olduğundan ve eşeğe benzer bir şekilde resmedildiğinden bahsetmiştik. Mısır mitolojisinde Set'in daimi düşmanı güneş tanrısı Horus'dur. Horus şeytani amcası Set'in daimi düşmanı olmuştur. Horus milattan önce 3000 yılında doğmuş, güneşi ve ışığı temsil etmektedir. Set karanlığı ve geceyi temsil ediyordu ve eski inanışa göre her sabah Horus, Set'i yenmekte, akşamüstü ise Set kazanıp Horus'u yerin altına göndermektedir.

Mısır mitolojisindeki Set ve Horus arasındaki ezeli kavgayı dikkate aldığmızda; yukarıdaki hadiste bahsi geçen ve şeytanı haber veren eşek kötülüğün tanrısı Set'i, horoz ötüşü ise sabah doğmakta olan güneşi yani Horus'u işaret ediyor olmalı.