Yahve'nin "Nissi" adı Kuran'da kim için geçiyor?

“Tanrı’nın kendisi hakkında verdiği ilk tanımlaması nedir? Eski zamanlarda bir zat kendi ismiyle tanımlanırdı. Bu nedenle Tanrı’nın ilk yazılı vahyinde (Tevrat’ta) Musa’ya açıkladığı kendi öz ismi her şeyden anlamlıdır.

Musa Tanrı’ya dedi: İşte, ben İsrail oğullarına geldiğim zaman, onlara: Atalarınızın Tanrısı beni size gönderdi desem, onlar da bana: O’nun ismi nedir? derlerse, onlara ne diyeyim? (Çık. 3:13)

Tanrı Musa’ya dedi: BEN, BEN OLANIM; İsrail oğullarına böyle diyeceksin; beni size BEN’İM gönderdi… Atalarınızın Tanrısı…. YHVH beni size gönderdi ( Çık. 3:14-15 ).

Tanrı Musa’ya “BEN, BEN OLANIM ” dedi. İbranicesi: “Ehyeh asher ehyeh”. Bu, Tanrı’nın sonsuz varoluşunun ilk ve en isabetli açıklamasıdır. İbranicede bu fiilin kipi ” bitmeyen bir şimdi”yi ifade eder (yani zamansızlık veya sonsuzluk). Bu şekilde ” BEN’İM ” ifadesi Tanrı’nın öz ismidir. 15. ayette “ehvey” fiili isim olarak geçiyor: YHVH; yani Yahveh ya da Yehovah.”

Yukarıdaki alıntı Tanrı’nın Kitabı Mukaddes’teki gerçek adı olarak geçen Yahveh (YHVH) kelimesi ile bir Tanrıça adı olan Asherah kelimesi arasındaki ilişkiyi göstermektedir. Tanrı yanan çalıdan (Kuran’da ağaçtan) seslenip kendi isminden bahsederken “Ehyehasher ehyeh” demektedir. Bu ifadeye biraz daha yakından bakarsak içerisinde Tanrıça Asherah’ın da anıldığını söyleyebiliriz, kaldı ki Tanrıça Asherah’ın ana sembolünün “ağaç” olduğunu dikkate aldığımızda bu ifadeyi kullanan tanrı da bir çalıdan (Kuran’da daha açık bir şekilde ağaçtan) seslenmektedir:

There were no spaces between words in ancient Hebrew, nor did they use vowels. The spacing and choice of vowels were added long after the original texts were written; therefore, the answer to Moses' question was:

אֶֽהְיֶ֖ה אֲשֶׁ֣ר אֶֽהְיֶ֑ה

HYHSHRHYH

With added vowels:

EHYEHASHEREHYEH

Generally accepted Separation:

Ehyeh Asher Ehyeh

Another option:

Ehyeh Asherah YaH

Translated:

I AM ASHERAH and YAH!

http://www.thenazareneway.com/Judaism's%20Goddess.htm

Yahveh ve Asherah ilişkisinbe değindişkten sonra Kitabı Mukaddes’te Yahveh’in adlarından birisi olarak geçen “nissi” kelimesine geçelim:

Mısırdan Çıkış 17:

9: Musa Yeşu'ya, “Adam seç, git Amalekliler'le savaş” dedi, “Yarın ben elimde Tanrı'nın değneğiyle tepenin üzerinde duracağım.”

15: Musa bir sunak yaptı, adını Yahve-Nissi koydu.

Bu bölümde Musa elindeki “değneğiyle (ağacıyla)” bir tepenin üzerine çıkarak ve burada elini yukarıda sürekli tutarak İsraillilerin Amalek Ordusunu yenmesini sağlıyor ve daha sonrasında orada bir sunak yaparak adını “Yahve-Nissi” koyuyor. “Yahve-Nissi” ifadesi “Yahve benim sancağımdır” şeklinde çevrilmektedir. Bu bölümle ilgili yapılan bazı yorumlarda ise bu ifadedeki “sancak” olarak çevrilen “nissi” kelimesi ile kastedilenin savaşın sonucunu belirleyen Musa’nın elindeki kutsal “değnek (ağaç)” olduğu yönündedir: 

Matthew Henry considered that Jehovah-nissi–The Lord is my banner "probably refers to the lifting up of the rod of God as a banner in this action. The presence and power of Jehovah were the banner under which they enlisted, by which they were animated and kept together, and therefore which they erected in the day of their triumph." https://en.wikipedia.org/wiki/Jehovah-nissi

Burada şunu söylemek gerekiyor Musa’nın elindeki kutsal değnek (bir başka deyişle kutsal ağaç) yanan çalıdan seslenen Tanrının (yani Asherah’ın) yılana dönüştürdüğü kutsal değnektir, Musa’nın değneği “yılan” ve “ağaç” olma özellikleriyle Tanrıça Asherah’ın sembolüdür. 

Musa kutsal değneğiyle ilgili olarak Yahve’ye “nissi” adını koymaktadır. Nitekim “nissi” kelimesinin diğer geçtiği yerlere baktığımızda (toplam 21 ayette geçiyor) “nissi” kelimesinin Musa tarafından yılan yapılıp üzerine konulan bir “değnek” anlamında geçtiğini görüyoruz:

Çölde Sayım 21: 8-9

RAB Musa'ya, “Bir yılan yap ve onu bir direğin üzerine koy. Isırılan herkes ona bakınca yaşayacaktır” dedi. Böylece Musa tunç bir yılan yaparak direğin üzerine koydu. Yılan tarafından ısırılan kişiler tunç yılana bakınca yaşadı.

Bir başka ayette ise “nissi”nin üzerine konan bu tunç yılandan bahsedilirken açıkça Tanrıça Asherah’tan da bahsedilerek Asherah’ın simgeleriyle aynı akıbete uğradığı ifade edilmektedir.

2 Krallar 18: 4

Alışılagelen tapınma yerlerini kaldırdı, dikili taşları parçalayıp Tanrıça Aşera'yı simgeleyen sütunları kesti. Musa'nın yapmış olduğu Nehuştan adındaki tunç yılanı da parçaladı. Çünkü İsrailliler o güne kadar ona buhur yakıyorlardı.

Kısaca toparlayacak olursak Yahve’nin ismi olarak anılan “nissi” kelimesi Musa’nın yılana dönüşebilen kutsal değneğiyle (ağacıyla) ilişkili olan bir kelimedir. Yılan ve ağaç ilişkisi “nissi” kelimesini aynı zamanda Tanrıça Asherah ile olan ilişkisini de ortaya koymaktadır: 

Musa’nın yılana dönüşen değneği = Musa’nın savaş kazandıran değneği => Yahve’nin “Nissi” adını alması = Musa’nın tunç yılanlı değneği (nissi) = Asherah’ın Simgeleri 

Peki Yahve’nin adı olan “nissi” kelimesinin karşılığı Kuran’da geçiyor mu?

Yahveh Nissi: נִסִּֽי׃ יהוה 

Nissi: נִסִּֽי׃

İbranice “נִסִּֽי׃” kelimesini harf harf Arapçaya çevirdiğimizde karşımıza nūn sīn yā (ن س ي) kökü çıkmaktadır. Bu kök Kuran’da 42 kez fiil 2 kez de isim olarak geçmektedir. Bu kökün isim olarak geçtiği ayetler Meryem Suresi’nin 23. ve 64. Ayetleridir.:

Meryem Suresi 23:

1. fe : böylece, sonra
2. ecâe-ha : onu mecbur etti
3. el mehâdû : doğum sancısı
4. ilâ ciz'ın nahleti : hurma ağacının gövdesine
5. kâlet : dedi
6. yâ leyte-nî : keşke ben olsaydım
7. mittu : öldüm
8. kable : önce
9. hâzâ : bu
10. ve kuntu : ve ben oldum
11. nesyen : unutularak
12. mensiyyen : unutulan

Ayette Meryem’in kendisine atfen söylemiş olduğu son iki kelime kök harfler itibariyle Eski Ahit’teki Yahev’in adı olan “nissi” kelimesinin Kuran’daki karşılığıdır. Ayette hem bu ismin bir kadına atfen geçiyor olmasına hem de bu kadının bir “ağaca” sığınıyor olmasına lütfen dikkat. Bu söylemler “Meryem” inancının aslında geçmişteki Tanrıça inancının bir uzantısı olmasından da kaynaklanmaktadır. Böylelikle Ortodoks Hıristiyan ikonlarında Musa’ya Tanrının seslendiği yalan çalının içerisinde neden Meryem Ana’yı resim ettikleri de sanırım daha iyi anlaşılmaktadır.



“nissi” kelimesine karşılık gelen kökün isim olarak geçtiği diğer ayet ise Meryem Suresi’nin 64. Ayeti:

1. ve mâ netenezzelu : ve biz inmeyiz
2. illâ : sadece, den başka, olmaksızın
3. bi emri : emriyle
4. rabbi-ke : senin Rabbin
5. lehu : onun için, ona, onun
6. mâ beyne eydî-nâ : önümüzdekiler (ellerimizin arasındakiler)
7. ve mâ halfe-nâ : ve arkamızdakiler
8. ve mâ beyne zâlike : ve bunların arasındakiler
9. ve mâ kâne : ve olmadı, değildir
10. rabbu-ke : senin Rabbin
11. nesiyyen : unutan

Bu ayette ise kelimemiz olumsuz da olsa Eski Ahit’tekine benzer şekilde “Rabbe” atfen geçmektedir. Yalnız burada ilginç olan bir sonraki ayetteki ifadelerdir:

Semaların, yeryüzünün ve ikisinin arasındakilerin Rabbidir. Öyleyse O’na kul ol! O’nun kulluğunda sabırlı ol! O’nun İsmi’yle isimlendirilen (bir kimse) biliyor musun?

Eski Ahit’teki Rabin isimlendirmesiyle ilgili bir kelimenin Kuran’daki karşılığını ararken bir sonraki ayette birden bire rabbin isimlendirilmesi mevzusuyla karşılaşıyoruz. Peki bu “isimlendirme” mevzusu Kuran’da bizi kime götürecek, bir sonraki mesajda da ona değinelim.

Ben bir sonraki mesajı hazırlarken, mümin arkadaşlar da şunun üzerine biraz kafa yorsun; Baba (Rab) - oğul (İsa) ilişkisi içerisinde “Meryem Ana” figürü zaten “tanrıça” rolüne denk gelerek tarih boyu hep şüpheli bir konumda yer almıştır, Kuran yazıcısı Allah Meryem’den bahsederken neden Eski Ahit’teki Tanrıça sembolü olan ağaç ve yılanla ilişkili “nissi” kelimesinin karşılığını kullanmıştır?