Balçıktan pişmiş tuğlalar! (Fil Suresi)

Kuran'da en dikkat çeken surelerden birisi Fil Suresi'dir. Bu sure sadece 5 ayetten oluşur:

1: Rabbinin, fil sahiplerine ne yaptığını görmedin mi?
2: Onların tuzaklarını boşa çıkarmadı mı?
3,4,5: Üzerlerine balçıktan pişirilmiş tuğlalar atan sürü sürü kuşlar gönderdi. Nihayet onları yenilmiş ekin yaprakları haline getirdi.

Fil suresinde anlatılanların hepsi bu kadarcık.

Bu fil sahipleri kimlerdir? nerden gelmektedirler? kurdukları tuzak nedir, bir savaş mı yaşanmıştır? bu tuzağı ne zaman kurmuşlardır, kimleri hedef almışlardır?

Bu konuda hiçbir bilgi yok, bunu nerden öğreneceksiniz yüzyıllar sonra kaleme alınmış olan hadis ve tefsirlere bakacaksınız. Tefsirlerde anlatılanların özeti; daha islamiyet doğmammışken, kimisine göre peygamber yeni dünyaya gelmişken, Habeşistan Kralı'nın Yemenli hükümdarı Kabe'ye giden putperstleri çekmek için kilise yapar. Sonra bir kaç arap kiliseye gider ve etrafı pisler. Bunu duyan Yemen hükümdarı kızar ve Kabe'yi yıkmak için fili ve ordusuyla harekete çıkar. Uzun lafın kısası allah ehli kitap hristiyanlara karşı içi putla dolu olan Kabe'yi yıktırmamak adına putperstlerin yanında yer alır.

Tabi onun bu kerametini gören putperstler ne düşünmüşledir, herhalde bunu hristiyanların allahından olduğuna inanmamışlardır, kendi putlarının bir kerameti olarak görmüşlerdir. Yani desen ki bu kabe'e hiçbir zaman yıkılmamıştır allahın taraf tutarken izlediği bu tuhaf tercihini anlayacan, ama kabe'nin tarihinde öyle bir el değmemişlik, kutsallık da yok.

Fil suresindeki yaşanmış bu olay hakkında ayetlerde verilmeyen bilgiler öyle yoruma açık olabilecek bilgiler felan değil, yaşanmış bir olaya ilişkin somut bilgilerdir. insanların ister kendileri olsun, isterse duyup aktardığı kişiler olsun bu konuda kurandan daha fazla bilgiye sahip olduklarını göstermeye kalkmaları ilginç tabi.

Kimse kitapta her tarihi olay ayrıntılı şekilde anlatılsın demiyor, ama kendi adına ayrı bir sure, ayrı bir başlık oluşturmuş olan fil suresinin en temel bilgilerden dahi yoksun olması düşündürücüdür. Oysaki Kuran'nın diğer ayetlerinde neler deniyordu:

"...Biz Kitap'ta hiçbir şeyi eksik bırakmadık" (Enam -38)

"Biz Kitabı sana, herşeyin açıklayıcısı.... olarak indirdik." (Nahl -89)

Herşeyin açıklanmasından ziyade bazı konularda nerdeyse hiçbirşeyin açıklanmadığının takdirini size bırakıyorum.

Şimdi gelelim balçıktan pişmiş, sert tuğlalar atan kuşlara. Tabi burda bahsi geçen gerçekten bir kuş mudur, orası da belli değil. Belirsizlik içinde belirsizlik var yani. "ebabil" kelimesi "bölükler, sürü, sürüler" anlamına gelmektedir. (Biz şuan "ebabil" adında bir kuş olduğunu biliyoruz ama bu kuş cinsine (Apus apus) "ebabil" denmesinin kaynağı belki de bu ayetteki uçan şeylerin "kuşlar" diye yorumlanmasından geliyor.) Yani kısacası ortada UFO gibi uçan ama tanımlanmayan cisimler var. "ebail" kelimesindeki "babil" kelimesinin altını çizip bu konuyu şimdilik bir tarafa bırakıyorum.
Burda dikkat çeken bir başka nokta bu uçan bölüklerin (kuşların) ayaklarında taşımış oldukları balçıktan pişmiş, sert tuğlalar. Atılan şeyler sadece "taş" deyilip geçilmemiş, genel anlatımdaki belirsizliğin aksine taş diye "tuğlalardan" ve onların belli bir özelliğinden bahsedilmiş; balçıktan pişmiş ve sert tuğlalar.

Neden sıradan bildiğimiz taşlar değil de balçıktan pişmiş sert tuğlalar. Mezopotamya'nın mimarlık ve heykeltıraşlığı konusunda araştırmalar yapan bilim adamları, bu topraklardaki geçmiş uygarlıkların mimarlıkta kullanılmış oldukları esas ham maddenin ufak samanla yoğrulan balçıktan yapılmış çiğ tuğla olduğunu, pişmiş bu tuğlaların milattan önce 3000'li yıllardan itibaren kullanıldığını tespit etmişlerdir.
İşin daha ilginç yanı ise böylesi bir kullanımın dinle alakalı ilerlediği ve binalarda kullanılan süs eşyalarının dua ve tılsım hükmünde belli bir dini inanca bağlı olarak, evleri kötü ruhların karışmasından korumak için yapıldığı ifade edilmiştir.

Çölle kaplı Mezopotamya'nın taş ve madenlerden yoksun gelişme gösteren mimarlık anlayışı allahın kerametinde de kendisini göstermişe benziyor. Sanki balçıktan pişmiş tuğlalar olmasa kuşlar havalanmayacaktı. :)

Bir de son olarak internette rastgeldiğim ve muhtemelen babil ya da akadlardan kalma bir duvar kabartması var. O kabartmada bir kuş dikkat çekiyor, ayağında ise üstü çizili olan tuğla benzeri birşey var. (Fil suresine ilişkin yapılmış bazı tefsirlerde kuşların attığı tuğlaların üstünün çizili olduğu söylenmiştir.) Kuşun altında tepetaklak düşmüş birisi, önünde ise at üzerinde giden savaşçılar bulunuyor. Keşke bu kabartma hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilseydik:

Her ne kadar yapılan tefsirler bu fil olayını peygamberin doğduğu yıllarda yaşanmış bir olay olarak anlatıyor olsa da içeriğinin ne kadar çok efsani bir anlatıma sahip olduğu ortada. Efsani ve olağanüstülük ne kadar fazlaysa ister istemez bunun köklerini daha geçmişlerde aramak o kadar doğru oluyor, yönümüzü daha da geçmişe babil'e ve sümer'e çevirmek zorunda kalıyoruz.

Asur kabartması; bu kabartamayla ilgili olarak yaralı bir askerin üzerindeki akbaba bilgisi verilmiş. Bu bilgi yazılı bir kaynağa mı dayanıyor bilmiyor.